Integraal boomonderhoud

Goede boomverzorging levert veel op

Het ‘grootbrengen’ van geplante jonge bomen door goede boomverzorging, het begeleiden van de volwassen bomen en het onderhouden van oudere bomen vraagt vakkennis en veel ervaring. Immers, geen boom, standplaats, voorkeur en opgave is hetzelfde.

Goede groeiplaatsomstandigheden en goede boomverzorging leiden samen tot een hoger bomenrendement, optimale veiligheid en maximale bomenbaten voor de omgeving:

• Goede boomverzorging zorgt ervoor dat bomen zo lang mogelijk meegaan. Daardoor zijn de investeringskosten die in de bomen gestoken zijn – denk daarbij aan de inrichting van de groeiplaats, het plantmateriaal en de uitgevoerde boomverzorgingsmaatregelen- terug te verdienen.
• Door gedegen boomverzorging vermindert het aantal boomgerelateerde schades veroorzaakt door bijvoorbeeld uitgebroken plakoksels en dood hout. Ook daalt het aantal klachten zoals overhangende of gebroken takken.
• Bovendien houden we door goede boomverzorging de kwaliteit van bomen in al hun levensfases goed. De bomen blijven vitaal en dat biedt tal van voordelen op het gebied van ecologie, klimaatadaptiefuncties, esthetiek en het welzijn en de gezondheid van mensen.

Planmatige boomverzorging

De Nationale Bomenbank pakt boomverzorging bij voorkeur planmatig aan in een integrale boomverzorging. Daarmee kunnen klachten, problemen en onverwachte kosten voorkomen worden.

Planmatige boomverzorging bestaat uit twee onderdelen die nauw met elkaar verweven zijn:

• Boomveiligheidscontrole (BVC) en boomveiligheidsmaatregelen; zie uitgelicht kader.
• Reguliere boomverzorging> Dit bestaat uit begeleidingssnoei, onderhoudssnoei en het snoeien van monumentale bomen.

Boomveiligheidscontrole (BVC) als onderdeel van de integrale boomverzorging

Visuele boomveiligheidscontroles ook wel Visual Tree Assessments (VTA) genoemd, vormen een onderdeel van de integrale boomverzorging van de Nationale Bomenbank.

Als boomeigenaar dient u te voldoen aan de algemene zorgplicht, waarbij bomen geen risico mogen vormen voor hun omgeving. Uit deze zorgplicht komt voort dat in de boomverzorging een boom periodiek en op systematische wijze visueel geïnspecteerd moet worden door een deskundige. De boom wordt dan onderzocht op biologische en mechanische symptomen die duiden op (verborgen) gebreken. Wanneer er tijdens een boomveiligheidscontrole gebreken worden geconstateerd dient er actie ondernomen te worden om de bijbehorende risico’s te beperken.

Al onze eigen medewerkers zijn gecertificeerd als Boomveiligheidscontroleur. Nationale Bomenbank heeft een zusterbedrijf dat gespecialiseerd is in Onderzoek en Advies bij bomen, genaamd Terra Nostra. Terra Nostra heeft de beschikking over actuele en geavanceerde onderzoeksaparatuur. Zij verzorgt dan ook de nadere onderzoeken die voortvloeien uit de BVC.

Snoeien als onderdeel van integrale boomverzorging

Snoeien is een vak apart in de boomverzorging. De boomverzorgers van Nationale Bomenbank zijn allemaal vakmensen pur sang en opgeleid als European Tree Worker (ETW). Zij zorgen dat bomen in elke levensfase zodanig gesnoeid worden dat zowel de bomen als de boomeigenaren er maximaal baat bij hebben. Al onze ETW’ers in de boomverzorging werken ten alle tijden strikt volgens de regels van de Wet natuurbescherming. Zij controleren alle bomen op nesten voordat er gesnoeid wordt.

De vier groeifasen waarmee planmatige boomverzorging rekening houdt

In de boomverzorging houden de boomspecialisten van Nationale Bomenbank rekening met de vier groeifasen van bomen. Elke fase vraagt om specifieke boomverzorgingsmaatregelen. Wanneer boomverzorgingsmaatregelen niet worden uitgevoerd, ontstaat vaak een onregelmatige kroon die de stabiliteit negatief beïnvloedt. Bij te laat ingrijpen moeten grote gesteltakken worden verwijderd, die in de regel slecht worden overgroeid en een hoog risico vormt voor besmetting met schadelijke schimmels. Een gevolg van achterstallige snoei is vaak dat de groei stagneert, reactiehout stimuleert en daarmee de resterende omlooptijd wordt verkort. Hierdoor wordt het eindbeeld niet bereikt.

Planmatige boomverzorging in de aanslagfase

Voor, tijdens en vlak na het planten dienen de groeiplaats en de bomen in de boomverzorging veel zorg te krijgen. De boom moet de zogeheten plantschok te boven komen en zich aanpassen aan veranderde omstandigheden. Planmatige boomverzorging, zorgt ervoor dat de totaalkosten op het gebied van inboet zullen dalen en dat er zich vrijwel geen (voorziene) problemen voordoen in de groeiplaats. Deze vorm van boomverzorging behoort veelal tot de nazorg die gedurende drie jaar wordt uitgevoerd.

Planmatige boomverzorging in de begeleidingssnoei/jeugdfase

Afhankelijk van het eindbeeld, dient de boom door middel van gefaseerd onderhoud naar de volwasfase/eindbeeld te worden begeleid. Dit gebeurt door middel van begeleidingssnoei. Het doel van begeleidingssnoei is het verkrijgen van een takvrije zone en een goed ontwikkelde, blijvende kroon.
Wanneer een geplante boom in zijn jeugdfase in de boomverzorging een regelmatige, stabiele kroonopbouw meekrijgt ( en de boom dus goed ‘bijgehouden’ wordt), kost het snoeien per boom het minste tijd en kan er worden gewerkt met een rijdende afzetting, wat efficiënt is. Er zullen zich door planmatige boomverzorging nooit problemen voordoen zoals probleemtakken. Door een planmatige, regelmatige kroonopbouw groeit de boom gezond en goed door.

Voordelen van planmatige boomverzorging in de volwasfase

In de volwasfase beperkt de snoei in de boomverzorging zich tot het voorkomen van schade en overlast. Indien bomen in jeugdfase frequent gesnoeid zijn in de boomverzorging, plukt u daar de vruchten van wanneer deze bomen in de onderhouds- ofwel volwasfase zijn: u kunt dan toe met een lage onderhoudsfrequentie. De kronen, die goed gevormd zijn door de frequent toegepaste boomverzorging, zorgen voor minder risico en overlast. Boomverzorging aan bomen in de volwasfase beslaan dan weinig tijd meer, omdat zij door hun geschikte kronen en gezonde staat op de locatie verder volledig kunnen uitgroeien.

Voordelen van planmatige boomverzorging in de aftakelingsfase

In de aftakelingsfase neemt de beheerfrequentie toe. Gesteltakken sterven af en kroonvolume neemt af. Bomen in deze levensfase leveren niet per definitie gevaar op, maar in de boomverzorging richt men zich dan wel op het verwijderen van dood hout en het verminderen van de mechanische belasting.
De frequentie van boomcontroles en boomonderzoeken kan worden aangepast aan de snelheid van het aftakelingsproces van deze bomen, omdat door de planmatige boomverzorging de hele levensloop in een database is vastgelegd.

Boomverzorging van monumentale of veterane bomen

Soms vergt een boom extra boomverzorging. Bijvoorbeeld omdat hij erg oud is en daarmee vaak gezichtsbepalend. Een monumentale of veterane boom is een vaak een oudere boom die bijzonder is vanwege leeftijd, omvang of bereikte hoogte of op een andere manier onderscheidend zijn qua statuur in zijn omgeving. Nationale Bomenbank heeft al meer dan vier decennia lang ervaring met de boomverzorging van monumentale en veterane bomen. Zo kan het zijn dat er meer uitzonderlijke maatregelen genomen moeten worden om de boomvorm te behouden, zoals bijvoorbeeld het aanbrengen van een stormanker of door specifieke snoeimaatregelen. Zo werken in 2021 bij een 100 jaar oude markante populier in Barneveld, specifieke snoeimaatregelen toegepast ten behoeve van het behoud en een veilige omgeving.

Niet altijd omvat de boomverzorging bij monumentale bomen zulke rigoureuze maatregelen. Soms hoeven er maar kleine zaken toegevoegd te worden om monumentale bomen een betere oude dag te bezorgen. Bijvoorbeeld bij Golfsocieteit De Lage Vuursche hebben de boomspecialisten van Nationale Bomenbank de boomspiegel van twee markante, monumentale eiken voorzien van een mulchlaag. Hierdoor heeft het bodemleven een continue aanvoer van organisch materiaal. Ook hebben onze European Tree Workers klimmend de bomen gesnoeid.