The plane tree has landed

Een dinsdagochtend in januari, 9.43 uur. Met de strengste veiligheidsvoorzorgen is zojuist het sein om te hijsen gegeven. Even lijkt er niks te gebeuren. Dan komt de 180 ton zware kluit los. Perfect in evenwicht wordt de 15 meter hoge plataan van de ene naar de andere kuil getransporteerd en wordt het teken ‘zakken’ gegeven. Alphen kan opgelucht ademhalen. The plane tree has landed.

Dinsdagochtend, 9.18 uur. Straten zijn afgezet. Op veilige afstand kijken ambtenaren, raadsleden en burgers toe. De vorige keer dat twee van zulke enorme hijskranen hun werk deden in de gemeente, werd dat een drama. Het brugdeel dat in augustus uit de kabels glipte en twee hijskranen omvertrok, was landelijk nieuws.

Nauwelijks een half jaar later staan er opnieuw twee kranen in het centrum. Het zijn twee bakbeesten. Ze torenen hoog boven het naastgelegen gemeentehuis uit. ‘We doen dit al twintig jaar en er is nog nooit een boom omgevallen’, meldt Gerben Lever zelfverzekerd namens zijn werkgever. Toch is dit voor de Nationale Bomenbank BV wel degelijk een bijzondere klus. ‘Ik heb nog nooit zo veel vragen over veiligheid moeten beantwoorden als de afgelopen weken’, aldus Lever. ‘Het ging meer over veiligheid dan over de boom zelf.’ De klus wordt bemoeilijkt door de wortels. Normaal staat het grondwater in Alphen aan de Rijn op ongeveer 1 meter en reiken de kluiten van bomen dus ook ongeveer zo ver. Deze plataan reikt tweeënhalve meter diep. Het te verplaatsen gewicht neemt daardoor aanzienlijk toe. Dat heeft ook voordelen. ‘Normaal moet een boom voorbehandeld worden, maar deze kluit is dik genoeg om het ineens te doen’, legt directeur Dirk Doornenbal uit. De boom moet ruimte maken voor een groot appartementencomplex. Met boomverplaatsingen is het vaak hollen of stilstaan. Voor de Nationale Bomenbank is het de laatste weken hollen; dit is al de zevende forse boomverplaatsing op rij.

Dinsdagochtend, 10.03 uur. Wat rest is het uitgraven van de hijsmaterialen. Beleidsambtenaar Niek van ’t Wout kijkt toe. ‘Als je het puur zakelijk bekijkt, moet je dit misschien niet doen’, zegt hij. In eerste instantie adviseerde hij dan ook tegen de verplaatsing: ‘Ik vind dat ik mij als ambtenaar niet door emotie moet laten leiden, hoewel het natuurlijk een prachtige gezonde plataan is en het decennia duurt voor je weer zo’n boom hebt staan. Maar van het geld dat dit kost, kan ik zo twintig dikke bomen terugzetten. De wethouder wilde echter een gebaar naar de buurt maken. De omwonenden hadden het zo moeilijk met de komst van dat appartementencomplex, dat hij ze zelf wilde laten kiezen wat er met die boom moest gebeuren. Dat vind ik dan ook wel weer iets heel moois hebben, dat democratie zo direct kan werken.’ Bijkomend voordeel: de twee andere monumentale bomen op het plein zijn kastanjes. En Alphen aan den Rijn worstelt met kastanjes: honderden zijn ten prooi gevallen aan ziekte. ‘Mochten deze twee kastanjes onverhoopt sneuvelen, dan hou je nu toch nog iets monumentaals over.’